انتخاب یک فیلم برای معرفی به آکادمی اسکار برای شرکت در بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان که پیش از این دو بار اصغر فرهادی برای فیلم های جدایی نادر از سیمین و فروشنده برنده آن شده، بحث داغ این روزهای سینمای ایران محسوب می شود. در ماه پایانی تابستان هر سال شورایی تشکیل می شود که حاصل انتخاب اش در سال های اخیر چیزی جز شکست نداشته است. انتخاب هایی غیرکارشناسانه که اغلب پارامترهای آکادمی اسکار را در نظر نگرفته و به همین خاطر هم انتخاب های یاد شده، کوچک ترین موفقیتی را به بار نیاورده است.
اما در سال جاری وضعیت متفاوت بوده و هر سه فیلمی که شانس معرفی دارند، فیلم های قابل قبولی به نظر می رسند: «پیرپسر» ساخته اکتای براهنی، «زن و بچه» ساخته سعید روستایی و «غریزه» به کارگردانی سیاوش اسعدی که اجماع کارشناسان و اهالی رسانه بیش از همه روی اولی است. فیلمی که در بیش از بیست جشنواره بین المللی شرکت کرده و از جشنواره الف روتردام هلند و ترانسیلوانیای رومانی، گالوی ایرلند و بریز لندن جوایز مهمی را نیز دریافت کرده است. حال به همین بهانه نگاهی کوتاه به پیرپسر و فاکتورهای مهم آن برای معرفی اش به آکادمی اسکار می اندازیم.
۱.فیلمنامه: یکی از مشکلات همیشگی سینمای ایران که بسیاری از فیلم های ایرانی آسیب های شدیدی بابت آن دیده اند. از این منظر، پیرپسر فیلم متفاوتی است که فیلمنامه پروپیمانی داشته و به گونه ای است که کشش مدت زمان بالای سه ساعت اش را داشته و تماشاگران خود را خسته نمی کند. آن هم با تکیه بر چهار شخصیت محوری که هر کدام لایه های زیادی داشته و درام از دل کشمکش های میان آنها شکل می گیرد.
در عین حال، براهنی به مانند فیلم اول خود سراغ یکی از مشهورترین رمان های تاریخ ادبیات جهان رفته و قصه خود را از کتاب برادران کارامازوف نوشته داستایفسکی گرفته است. از طرف دیگر به شاهنامه نیز ارجاع داده و غنای بیشتری به قصه خود بخشیده است.
فیلمنامه پیرپسر در زمره آثار اقتباسی قرار می گیرد که نمونه های بسیار در هالیوود داشته و حتی در اسکار هم از فیلمنامه های غیراقتباسی جدا شده است. مساله ای که شانس این فیلم را برای حضور در جمع پنج فیلم نهایی بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان افزایش می دهد.
۲.کارگردانی: روایت یک قصه با اندک شخصیت های محوری آن هم در سه ساعت و خرده ای، کار سخت و سنگینی است که اکتای براهنی از عهده انجامش برآمده است. با تکیه بر فیلمنامه ای درخشان که از دکوپاژ هوشمندانه برخوردار بوده و در فضای محدود خانه ای قدیمی، خود را به رخ می کشد. به ویژه در سکانس های خانه غلام که تنش در آن موج زده و جذابیت بسیار دارد.
۳.تهیه کننده: کلیدی ترین عنصر یک فیلم که در سال های اخیر بسیار کمرنگ شده و به سرمایه گذار صرف تبدیل شده است! درست خلاف آن چیزی که در سینمای جهان رایج بوده و در سینمای ایران دهه شصت نیز کاملا ملموس بوده است. بابک حمیدیان و حنیف سروری به عنوان تهیه کنندگان پیرپسر به خوبی از عهده ایفای نقش خود در مقام تهیه کننده برآمده و بازوی اجرایی فوق العاده برای براهنی برای تولید فیلمی استاندارد بوده اند. فیلم در بخش توزیع و پخش جهانی هم تا حدود زیادی موفق بوده و اندک جایزه هایی که از جشنواره های الف جهانی به دست آورده اند، می تواند راه فیلمشان را برای حضور در جمع پنج فیلم نهایی اسکار باز کند.
۴.بازیگر: یکی دیگر از عناصر کلیدی یک فیلم که پیرپسر هم از آن مستثنی نبوده و کستینگ فوق العاده ای نیز دارد. حامد بهداد در نقشی یکسره متفاوت با نقش های پیشین خود، حضور متفاوتی داشته و بازی به اندازه ای را به نمایش گذاشته است. در نقطه مقابل ولی‌زادگانی قرار دارد که شخصیتی با وجوه کاملا بیرونی را عالی بازی کرده و هر چه فیلم جلوتر می رود، بازی اش پخته تر و کامل تر می شود. به ویژه در سکانس های پایانی که کاملا تماشاگرانش را میخکوب می کند. لیلا حاتمی هم در نقش رعنا دقیقا همان چیزی است که فیلم به آن نیاز داشته و فضای کاملا مردانه آن را می شکند.
اما شاه نقش پیرپسر که به شدت مورد توجه قرار گرفته و یکی از بهترین نقش آفرینی های چند سال اخیر سینمای ایران به حساب می آید، متعلق به حسن پورشیرازی است. بازیگر کهنه کار سینمای ایران که حیرت انگیز ظاهر شده و هیولایی به نام غلام را به بهترین شکل ممکن به تصویر کشیده است. از آن دسته نقش منفی هایی که بسیاری از بازیگران آرزوی آن را داشته و نقطه عطف کارنامه بازیگری پورشیرازی به حساب می آید. تا جایی که در صورت گذر از هفت خان اسکار، می تواند در فهرست نامزدهای اسکار بهترین بازیگر نقش اول نیز قرار گیرد.
۵.رسانه: نمی توان از پیرپسر گفت و از نقش رسانه ها در دیده شدن آن حرفی نزد. به ویژه پس از تنها اکران فیلم در سالن برج میلاد که موج مثبت بزرگی به راه انداختند و در به اکران رسیدن این فیلم نقش مهمی داشتند. به هنگام اکران عمومی هم حمایت های خود را ادامه داده و تماشاگران بالقوه فیلم را به فعل رسانده و نقش غیر قابل انکاری در فروش بالای صد میلیارد آن داشتند.
در آخر اینکه پیرپسر به عنوان یک فیلم ایرانی در اندازه استانداردهای جهانی، شایسته ترین فیلم برای معرفی به آکادمی اسکار به نظر می رسد. اتفاقی مهم برای سینمای ایران که این روزها از دوران طلایی بین‌المللی خود فاصله گرفته و می‌تواند فصل تازه ای را برای آن رقم بزند.
بابک جوادی
عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران https://cinemaideal.ir/vdci.rawct1arvbc2t.html
cinemaideal.ir/vdci.rawct1arvbc2t.html
