آینه های مات اعتماد؛ تصویری از انسان مدرن

فیلم کوتاه است و به ظاهر ساده، اما در عمق خود روایتی از گم گشتگی انسان مدرن را نشان می دهد؛ انسانى که دیگر به تصویرش در آینه اعتماد ندارد. چند جوان در فضایی بسته گرد هم آمده اند، جایی برای بازی پوکر و گفتگو، اما غیبت یک نفر و سایه تردید، همه چیز را از سادگی در می آورد، در این محیط کوچک، فیلمساز جامعه ای بزرگتر را تصویر می کند؛ جهانی که در آن حضورها واقعی نیستند و اعتماد به مفهومی لوکس تبدیل شده است.  

عنوان فیلم، استعاره‌ی مرکزی آن است. آینه به طور طبیعی ابزار شفافیت است، اما وقتی مات می شود، دیگر واقعیت را بازتاب نمی دهد؛ تنها شبحی از آن را نشان می دهد. در جهان فیلمساز، انسان ها در همین آینه‌های مات زیست می کنند، می پندارند می بینند، اما در حقیقت در مهی از شک، سو ظن و سوتفاهم دست و پا می زنند. در دل این استعاره جمله معروفی که روی آینه خودروها نوشته می شود، معنایی تازه می یابد. «اجسام از آنچه که در آينه می بینید، به شما نزدیک ترند» محمدرضا فهمیزی این جمله را به هسته فلسفی اثر بدل می کند.  در جهان او، احساسات، ترس و وسوسه‌ها از آنچه که در آينه ذهن می بینیم به ما نزدیک ترند. ما گمان می کنیم فاصله داریم. اما خطر درون ماست. خیانت در این نگاه نه تنها یک رفتار که حالتی روحی است؛ وضعیتی از بی اعتمادی و خود فریبی که به آرامی در روابط جاری می شود.

فیلم در دوازده دقیقه، طرحی از اخلاق معاصر را پیش می کشد؛ جامعه‌ ای که در آن وفاداری به جای آنکه معنا باشد، آزمایش است. روابط میان شفافیت و تضاهر معلق اند و انسان‌ها بیشتر از آنکه صادق باشند، می‌کوشند صادق به نظر برسند. این همان جهان مدرنی است که فهمیزی بانگاهی شاعرانه و ژورنالیستی به تصویر می کشد. نگاهی که از دل تجربه او در نوشتن، نقد و روزنامه نگاری برخاسته است.

در میان بازیگران زن اثر تجربه یک بازی جذاب کلامی خوب میانشان رقم می خورد که در  دنباله وقتی همسر علی، ناپایداری اخلاقی شوهرش را حس می کند خشمگین می شود،  روزبه با بازی «امیر عدنان» با طعنه یاد آورش می شود که پاکی، ادعایی نیست که تنها از آن او باشد.

نقش ها یادآور واقعیت جامعه‌ ای هستند که در آن‌ زنان هم ناظر و هم قربانی بازی های بی اعتمادی اند، در فیلمبرداری با رنگ های سرد و گاه گرم، چهره کسی مات نیست، اما فضای مبهمی درعمق اشیا و زوایای تصاویر، احساس می شود. آنهم به‌ این دلیل که هیچ حقیقتی مطلق نیست. در جهان امروز که انسان ها از بس خود را در آينه‌های رسانه ای و مجازی دیده اند، دیگر چهره واقعی شان را نمی شناسند.

فهمیزی در پایان ما را با يک پرسش تنها می گذارد، آیا می توان در «آینه مات» حقیقت رایافت؟ یا باید پذیرفت که انسان همیشه در نیمه تردید زیست می کند؟ در پایان آرام به ما می گوید ما همه در آينه های مات خود گرفتاریم، می پنداریم دوریم، اما حقیقت از هميشه نزدیکتر است...

عدنان شاه طلایی
عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران https://cinemaideal.ir/vdcd.o0k2yt0kja26y.html